Als links van deze tekst geen afbeelding staat van het boekje 'de kleine van Bree' klik dan hier om de volledige pagina te zien. Artikelen Kies een ander artikel Lijst van bewoners 1939-1940 Hans Vervoort - Van Breestraat » De Bouwers - De Waal & v/der Eijk De Kweker - Jac. P.R. Galesloot De Bouwers De Waal & Van der Eijk Johan Anton de Waal, de drijvende kracht van het aannemersduo dat in 1898/99 de twintig huizen van de kleine van Bree in een jaar tijd uit de grond stampte, moet een voortvarende jongen zijn geweest; iemand die er lol in had huizen te bouwen naar eigen idee en daarbij de overheid en de inspectie te slim af te zijn. Hij moet een man geweest zijn die opging in zijn vak, maar met een scherp oog voor financieel gewin en geen tijd voor ijdelheid. In het gemeentearchief en in toenmalige dagbladen is nagenoeg niets over hem te vinden.

JF Meiners die in het boekje ook wordt geciteerd, beschrijft hoe in die tijd de grond van de weilanden en tuinderijen rond het Concertgebouw bouwrijp werd gemaakt. Er werd een dijk aangelegd, waar later de straat op zou komen. Dan werd "het afgebakende terrein onder water gezet en platboomde met zand gevulde schuiten verschenen erop, waaruit de polderjongens in roodbaaien hemden en wijde donkere dikke onderbroeken met scheppen de lading op de weilanden uitstortten." Vrachtwagens bestonden nog niet, het bouwmateriaal werd zoveel mogelijk per schuit aangevoerd en het laatste stuk naar de bouwplaats ging met paard en wagen. De tenminste 12 meter lange heipalen - een bouwvoorschrift van de gemeente - werden vervoerd met een 'lange Jan'. Voor het heien zelf zal men inmiddels een stoommachine in gebruik hebben gehad, anders moest het blok telkens met handkracht omhoog worden getrokken. Onder zulke, in onze ogen primitieve omstandigheden kan men zich voorstellen dat een bouwer die haast heeft, snel geneigd is een paar palen minder te slaan dan op zijn heiplan staan ingetekend en in het geval van de kleine van Bree zelfs maar de helft. En haast had hij, onze De Waal, want behalve met de kleine van Bree, was hij samen met zijn zwager Engel van der Eijk ook elders in de buurt bezig met bouwen. Op z'n 25e was hij in 1890 begonnen op de Koninginneweg, toen nog gemeente Nieuwer-Amstel. Zelf woonde hij op Koninginneweg 181, aan de linkerkant, iets voor de Hendrik Jacobszstraat. Iets verderop bouwt hij nr.223, een aardig pandje naast het huidige Dirks, de interieurinrichting, dat al helemaal de sfeer ademt van wat we later in de Van Bree en de Jacob Obrechtstraat van hem terug zullen zien: een gevel in strakke lichtrode baksteen met sierlijsten in dezelfde steen, maar dan geel en altijd wel een doorbreking van de strakke lijnen met een ronde boog boven de portiek. In 1891 realiseert hij acht panden in de Roemer Visscherstraat, nrs.9-17 en 43-47, view 47, de voluptueuze villa's in het park, direct links naast het viaduct. Dan gaat hij naar de Van Baerlestraat en bouwt daar in 1893 de nrs.74-76, waar nu op 76 Intertaal zit. Vervolgens in 1894 twee panden in de Den Texstraat, nrs.33-35 en dan een jaartje rust. Op 1 mei 1896 lijft Amsterdam een groot stuk van de gemeente Nieuwer-Amstel in en nu komen de vergunningen in hoog tempo los. Het duo Van der Eijk en De Waal staat klaar om zijn aandeel in de wacht te slepen: in 1896 zes panden, Van Eeghenstraat 29-29a/b, schuin links tegenover de Korte Van Eeghenstraat met een zeer sobere voorgevel en Willemsparkweg 211-215. Waar nu op nr.213 de föhns van Backx Raban Coiffures ruisen, ging medio 1897 Engel van der Eijk een jaartje wonen in zijn zelfgebouwde huis. In dat jaar komt ook de Van Breestraat in zicht. Er was daar blijkbaar al één pand neergezet door een andere aannemer, nr.79. Tot 1897 was achter de Willems-parkweg de wereld verder nog woest en ledig. Het laatste huis aan de even zijde van de Jacob Obrechtstraat was nr.12, waar nu schoenenparadijs Luuks zit onder het domicilie van Gerrit Kouwe-naar. Van der Eijk en De Waal dichten het gat tot de hoek van de Van Breestraat en bouwen er de nrs.14-20. Van Breestraat 72, vroeger een fietsenstalling en nu een 'body care center' doen ze er meteen even bij. In 1915 is daar boekhandel Karel van der Schot gevestigd, ik neem aan de vader van de ons bekende Karel, wiens winkeltje op Jacob Obrechtstraat 14 zat (het huidige wijkservicepunt) en naar wie officieus het middenpleintje met het elektrahuisje is vernoemd. Ook de overkant van de Jacob Obrechtstraat wordt in 1897 door Van der Eijk en De Waal tot aan de hoek van de Van Breestraat volgebouwd, nrs.15-19, waar al een halve eeuw een dameskapper zit; en in datzelfde jaar ook nog Van Breestraat 81, negen panden in nog geen jaar tijd. Het topjaar moest echter nog komen. In 1898 wordt niet alleen de kleine van Bree gerealiseerd (20 huizen), maar aan de overkant ook de nrs.19-37, van de hoek van de Wanningstraat tot de helft van 'Club de Borcht' - begin 2005 opgedoekt; en tenslotte ook nog Van Breestraat 71-77, van de hoek van de Jacob Obrechtstraat tot aan het reeds bestaande pand op nr.79, waar Engel van der Eijk op 8 juli 1898 is gaan wonen en zijn kantoor heeft gevestigd. Dan is de bouwlust in Oud Zuid blijkbaar bevredigd. In 1899 wordt nog de stalhouderij Van Breestraat 2-4 gerealiseerd en in de Van Eeghenstraat de villa direct links van de Vondelparkingang, nrs.80-82 (begin 2005 volledig in restauratie), maar dan houdt het op. De heren zijn hier uitgebouwd - te hoge grondprijzen? Ze verleggen de bouwactiviteiten naar de gemeente Watergraafsmeer en beperken zich in Oud Zuid tot verhuur en exploitatie. Engel van der Eijk is dan bijna veertig jaar oud en Johan de Waal vierendertig. Samen hebben ze het aanzicht van het eerste stuk Van Breestraat en het aangrenzende deel van de Jacob Obrechtstraat grotendeels bepaald.

Overige artikelen
Lijst van bewoners 1939/40   ~   Van Breestraat   ~   De Kweker