|
 |
19 mei 2015
Tien jaar na het verschijnen van de gedrukte uitgave van 'de kleine van Bree' - die in 2006 een lovende recensie kreeg in 'Ons Amsterdam' - publiceren wij vandaag een digitale versie om te lezen op je tablet, laptop of PC.De tekst is verrijkt met hyperlinks die direct toegang geven tot opnamen van de meeste vermelde adressen - met Google Street View - en ook tot allerlei interessante artikelen en afbeeldingen die de verhalen van en over de bewoners van de kleine huisjes in de Van Breestraat een bredere achtergrond verlenen. Het is een compleet nieuwe leeservaring. Er valt nu zoveel extra's te zien en te lezen, dat we bang zijn dat je dit boekje nooit uitkrijgt. Als je geïnteresseerd bent in het wel en wee van 'de kleine van Bree', stuur dan een email naar de uitgever. Voor slechts € 7,50 krijg je het leesrecht op dit bijzondere docu-ment (86 pgs.) in je mailbox en kun je met één klik direct in het rijke verleden duiken van dit dorpse stukje straat in Amsterdam Oud-Zuid, pal achter de Van Baer-lestraat en het Concertgebouw. 21 mei 2014 
Het Parool publiceerde vandaag een artikel "Historie van Amsterdam per adres in beeld". Stadsarcheoloog Jerzy Gawronski biedt via een aparte site op amsterdam.nl de mogelijkheid te zien, wat er in de loop der eeuwen gestaan heeft op de plaats van tegenwoordige locaties, althans voorzover hij er gegraven heeft. Een van die plaatsen is uiteraard het stuk grond waarop tussen 1876 en 1885 het Rijksmuseum verrees.Hier vond ik een projectie van het "Rijks" over een kaartje uit de buurtatlas van Loman uit 1876. Daarop is duidelijk te zien, waar het begin van de Mennonieten Sloot gelegen heeft, ten oosten van het museum, op de kop van de Boerenwetering (Hobbemakade /Ruysdaelkade). Omdat ik in eerdere posts nogal uitgebreid heb stilgestaan bij de precieze ligging van de Mennonieten Sloot en het Mennonietenpad, kon ik niet nalaten dit plaatje te schieten met dank aan Gawronski en zijn gravende makkers. 26 juli 2013 Onlangs vernamen we, dat Marijke Spies op zondag, 12 mei 2013, is overleden, 78 jaar oud. Zij was na de dichteres Elisabeth Eybers enkele jaren bewoonster van Van Breestraat 44 en schreef een bijdrage voor het boekje in het hoofdstuk "De Zuid-Afrikaanse connectie", pg. 61: De Neerlandica. Hier enkele links naar artikelen die betrekking hebben op haar overlijden en nagedachtenis. - Geschiedenis 24, Marnix Koolhaas - Neder-L - In Memoriam, Ton van Strien, VU - Overlijden van Marijke Spies, PA, Stichting Jacob Campo Weyerman - Marijke Spies (1934-2013) overleden,TZUM literaire weblog Ronald Langereis 29 april 2012 Met veel genoegen zat ik bij toeval vanmorgen het artikel te lezen over de kleine van Bree op internet. Hierin komt naar voren dat de heer J.J. Sedelaar op nr. 40 voor zijn huis staat. Klopt helemaal. Mijn vader is als pleegkind door hem en later door zijn dochter C. Sedelaar opgevoed. Het huis kan ik mij nog goed herinneren. Er ging elk jaar bakken met grind de tuin in, omdat het aan het zakken was. Graag bestel ik bij u de kleine Van Bree. Met vriendelijke groet. E Wurmbauer 19 april 2012 Dag Ronald, Dank voor de verwijzing naar ons boek. [...] N.a.v. jouw opmerkingen bij de reactie van mw. Weilers nog een kleine opmerking van mij: dat Galesloot pas na 1875 de naam Pomona zou hebben gehanteerd, klopt niet. Die naam wordt al gebruikt in een advertentie in het Algemeen Handelsblad van 06-10-1870. In advertenties uit 1872 geeft hij wel aan dat de kwekerij Pomona in Amsterdam lag, dus niet in Nieuwer-Amstel, waar feitelijk toch het grootste deel van de kwekerij moet hebben gelegen, waarschijnlijk om potentiele klanten niet af te schrikken ivm de afstand. Bovendien was het Mennonietenpad rond 1870 waarschijnlijk de enige manier om deze noordelijke uithoek van Nieuwer-Amstel te bereiken, dus is het logisch dat in advertenties de kwekerij aan of bij het Mennonietenpad in Amsterdam gesitueerd werd. 
Groet,WILFRED En mijn reactie daarop: Wilfred, Dank voor je toelichting. Bij het materiaal van mevr. Weilers zat een kaart waar het Mennonietenpad op stond aangegeven. Helaas kan ik die nu even niet terugvinden. Daarop viel te ontdekken, dat het Amsterdamse deel van de kwekerij aan het uiteinde en ten westen van het M-pad gelegen was, op Amsterdams grondgebied. Het M-pad liep van de - toen nog niet aanwezige - brug over de Stadhouders- kade bij het - toen evenmin aanwezige - Rijksmuseum, evenwijdig aan de huidige P Potterstraat, achter het - nog te bouwen - Stedelijk Museum langs tot aan ongeveer de tegenwoordige Alex. Boersstraat. Zo'n beetje midden op het huidige kruispunt met de vBaerlestraat had een molen gestaan en ten zuiden daarvan lag de 'Amsterdamse' kwekerij. Het tweede stuk van de kwekerij - op grond van Nieuwer-Amstel - begon bij de bocht in de Alex. Boersstraat (toen de Verbindingsweg geheten), waar nu de vBreestraat op aansluit en liep door tot waar nu de Obrechtstraat ligt. Achter 'de kleine van Bree' loopt een rioolgang - tussen de tuinen van de W Parkweg en de vBree in. Dat was vroeger een sloot, de westgrens van de kwekerij. Uit de tuin van zijn huis aan de W Parkweg 29 (zie foto), kon Galesloot dus achterom zo naar de kwekerij doorsteken. Aan de oostzijde - de kant van het Concertgebouw - liep een pad, waar één huis aan stond (afgebeeld op pag. 38 van mijn boekje). Dat moet zo'n beetje op de plaats gestaan hebben van waar nu de tuin van mijn vroegere huis in de Palestrinastraat ligt. Het is eigenlijk nauwelijks voorstelbaar, hoe de omgeving daar tussen 1880 en 1910 veranderd is. Hierbij een foto uit het boek van mevr. Weilers van waarschijnlijk een van de laatste huizen aan de Mennonietensloot. (scroll down naar derde pag., nr. 110, bovenaan). PS - met de aanduiding "buiten de Weteringbarrière" wordt geen ander stuk grond bedoeld. Het was een andere naam voor hetzelfde Mennonieten Eijland. Zoals mevr. Weilers zegt: "het Mennonietenpad (ook wel Menistenpad, Mennonitepad, buijte de Weteringpoort of Weteringbarrière)." Nu spreken we van de "Weteringschans". Ronald Langereis, 19 april 2012 17 april 2012 
In juni 2012 brengt uitgeverij SUN in haar serie over Architectuur een boek uit over monumentale panden in Oud-Zuid, getiteld: "Wonen in een monumentaal huis. 1875-1945. Toen en nu."Architectuurhistoricus Wilfred van Leeuwen heeft daarin een hoofdstuk verzorgd, "Opdrachtgevers en bouwondernemers. Tussen kunst, commercie en 'snob appeal'.", waarvoor hij o.a. geput heeft uit "de kleine van Bree" en de aanvullende informatie over de bouwers Van der Eijk en De Waal, elders op deze website - zie: Artikelen / De Bouwers. Wilfred vL mailde daarover het volgende: "In het door mij geschreven hoofdstuk [op. cit.] komt een vrij uitvoerige passage voor over Van der Eijk & De Waal. Ik heb ze gekozen als voorbeeld van productieve bouwondernemers in Zuid. De tekst is samengesteld op grond van jullie boekje, (meer nog) jouw website en eigen onderzoek. Uit jouw verhaal komt vooral de passage over de 'bouwfraude' en de Rotterdamse i.p.v. Amsterdamse heipalen. Ik noem ook hun gewoonte om allerlei adhoc-bouwmaatschappijen op te richten - dat paste goed in mijn totale verhaal over bouwondernemers, grondexploitatiemaatschappijen &c. - hun vertrek uit Nieuwer-Amstel na de annexatie, &c. Verder is de afbeelding van de catalogusomslag van de fruitboomkwekerij "Pomona" overgenomen met een bijschrift over de aanleg van de Van Breestraat. Uit mijn eigen collectie komt een stokoude ansichtkaart van de dubbele villa van Van der Eijk & De Waal bij de ingang van het Vondelpark." [Van Eeghenstraat 80-82]. RL + Wilfred van Leeuwen, Amsterdam 17 juli 2011 
Geachte Ronald Langereis en Ellen Rosenstein,Met plezier, maar ook met enige vraagtekens las ik uw artikel over vruchtboomkweker Jac.P.R. Galesloot, die volgens u tussen 1869 en 1896 een vruchtboom-kwekerij had op het terrein, waar sindsdien het eerste stuk Van Breestraat ligt en op het grondgebied van Nieuwer-Amstel. Ook heeft u iets sappigs te vertellen over zijn tweede vrouw. Waarop gebaseerd? U deed, zoals u zelf schrijft, een poging zijn leven voorzover mogelijk te reconstrueren aan de hand van oude kranteknipsels en persoonskaarten uit het gemeentearchief. Er is echter zo veel meer te vinden, dat e.e.a. in een juister perspectief zet. Persoonlijk heb ik jaren onderzoek gedaan naar de bewoners van het Mennonietenpad en als resultaat daarvan, verscheen in juli 2010 mijn - inmiddels uitverkochte en in voorbereiding tot herdruk zijnde - boekwerkje "Mennonieten Eijland & Museumplein", twee eeuwen wonen en werken tussen polderslootjes. Henriëtte Weilers-Haagen, Haarlem Zo zie je maar, met speculatie - kijk hier - kom je een heel eind, maar zelfs als je denkt dat je een 'educated guess' hebt gedaan, kun je volledig naast de waarheid zitten. Mevrouw Weilers wees mij erop, dat Galesloots vrouw Johanna Frederika Neumeijer zich na hun scheiding in 1914 NIET naar Prinsengracht 1101 spoedde om zich in de armen van architect Evert Breman te werpen, maar dat zij tijdelijk bij haar zuster, Martha Maria introk, die op 29-jarige leeftijd, op 8 september 1887, keurig met Evert Breman was getrouwd. Poef! Daar gaat mijn hele romantische constructie in één klap in rook op. Op 10 januari 1916 verlaat Johanna het huis van de Bremannen weer om zich elders zelfstandig te vestigen. 
Toch is er uit mijn giswerk nog iets moois voortgekomen. Mevrouw Weilers stuurde mij een foto van Jacques Galesloot zelf! De bron is niet bekend, maar hij moet gemaakt zijn bij zijn 50-jarig jubileum als fruit- en rozenkweker, dus in 1905. Ik vind hem bijzonder alert ogen voor een man van 64 in die tijd.Een ander punt van discussie betrof de plaats waar Galesloots kwekerij nu precies gelegen heeft. Volgens mevrouw Weilers lag de kwekerij óp het Mennonieten Eiland, het latere Museumplein, d.w.z. op stadsgrond. Zij beschikte over stukken, waaruit blijkt dat Galesloot in april 1870 een stuk land pachtte, waar tot 1834 een houtzaagmolen, Het Aalsmeerder Wapen, had gestaan. Verschillende molens en de molenaarsfamilies worden in haar boek uitgebreid beschreven. Zij voegde ook een kaartje bij, waaruit viel af te leiden, dat de kavels het stuk grond besloegen waar nu de oneven kant van de Willemsparkweg begint, tussen de Alexander Boersstraat (edha woninginrichting) - de oude gemeentegrens - en de zuidelijke muur van het Stedelijk Museum. Waar nu toeristen en verveelde Oud-Zuid types op het terras van Small Talk naar het langsrazende verkeer in de Van Baerlestraat staren, was dus ooit een molenwerf en later lag daar langs het uiteinde van de Mennonieten Sloot de kwekerij van Galesloot, althans voor een deel. Want volgens onze gegevens lag "Pomona", waar nu de lage huizen van de Van Breestraat staan, en dat gebied viel tot de annexatie van 1896 onder de gemeente Nieuwer-Amstel. 
Galesloot pachtte deze grond in april 1870 van de houtkopers-familie Doublet die het grootste deel van de grond aan het eind van het Mennonietenpad in 1850 voor 50 jaar in erfpacht verkreeg. Zij hadden aan de overkant van de Mennonietensloot o.a. een houtzaagmolen, "de Houthandel", en woonden in een stadsvilla ernaast met over de Sloot heen uitzicht op de kwekerij. Aanvankelijk werkte Galesloot volgens mevrouw Weilers onder eigen naam, maar doopte hij zijn kwekerij in 1875 "Pomona". De uitbreiding op Nieuwer-Amstels grondgebied zou omstreeks die tijd kunnen hebben plaatsgevonden, al lazen wij in een levensbeschrijving van hem in een dagblad uit 1894 bij het 25-jarig bestaan van de kwekerij, dat hij op 15 oktober 1869 de kwekerij "Pomona" stichtte op het grondgebied van Nieuwer-Amstel (kvb blz. 40). Als deze datums juist zijn, zou Galesloot dus in oktober 1869 zijn kwekerij in Nieuwer-Amstel geopend hebben om er een half jaar later, in april 1870, een stuk op stadsgrond aan toe te voegen, mogelijk mede omdat het dichter bij de stad lag en hij zodoende meer publiek kon trekken.
De beide stukken sloten ter hoogte van de latere Alexander Boersstraat min of meer op elkaar aan en waren beide via het Mennonietenpad te bereiken, het Amsterdamse deel via een bruggetje over de Sloot en het Nieuwer-Amstelse deel via een naamloos paadje daarachter.De Mennonieten Sloot en het gelijknamige Pad erlangs liepen vlak achter het toen nog te bouwen Stedelijk Museum langs, parallel aan de huidige Paulus Potterstraat, en kwamen uit bij de Stadhouderskade - toen de Buitensingel genaamd - waar later de brug achter het Rijksmuseum gelegd werd. Het Amsterdamse stuk van de kwekerij werd in 1878 door Amsterdam onteigend en volgens de advertentie hiernaast zag Galesloot zich daardoor genoodzaakt "een prachtige partij zeldzaam voorkomende Vruchtboomen [...] en andere schoone Sierboomen, Coniferen, Rozen, enz. op te ruimen...". Het andere deel van de kwekerij, vermeldt hij daarbij, de Hoofdkweekerij, groot eenige Hectaren, blijft als vroeger daar bestaan". Deze 'Hoofdkwekerij' besloeg het stuk grond van de huidige Wanningstraat tot aan de huidige Obrechtstraat, tussen de Rioolgang langs de achtertuinen van de Willemsparkweg en de erfafscheiding van de huidige Palestrinastraat. Het mocht duren tot 1896, toen ook die grond onteigend werd voor de aanleg van de Van Breestraat. Ronald Langereis, Amsterdam, 22 juli 2011 9 februari 2011 Vandaag heb ik aan het lijstje 'Artikelen' een nieuwe pagina toegevoegd, gewijd aan de rozen- en vruchtbomenkweker Jac. P.R. Galesloot. Van 1869 tot 1896 had hij op het stukje grond waar nu de kleine van Bree staat, een kwekerij die allengs beroemder werd, ook buiten de landsgrenzen. Afgezien van spaarzame krantenartikelen en wat hijzelf naliet aan brochures, catalogi en publicaties, is er over zijn persoonlijk leven eigenlijk niets bekend. Zes jaar geleden probeerde ik in het boekje zijn wel en wee te reconstrueren aan de hand van de gegevens en aantekeningen op zijn persoonskaart uit het oude gemeentearchief, maar met wat ik nu via internet bij elkaar heb kunnen googlen, komt toch een wat ander beeld naarvoren, dramatischer en dat vooral door de rol die zijn tweede vrouw in zijn leven speelde. Tegelijk maak ik van de gelegenheid gebruik een omissie te herstellen met betrekking tot de architect Evert Breman. Hij wordt in het boekje wel genoemd, maar pas toen ik de kopij al bij de drukker had ingeleverd, ontdekte ik bij toeval, dat Breman niet zomaar de eerste de beste was. Dat hoop ik hiermee recht te hebben gezet. Tot slot wil ik er de aandacht op vestigen, dat de volledige tekst van het boekje sinds kort tegen een kleine vergoeding op internet te lezen is. Geïnteresseerden kunnen toegang vragen tot het online bestand via een email aan de uitgever. Desgewenst kan ook een print-out (facsimile) worden verzorgd, in kleur op A4-formaat. Prijs 20 euro, excl. verzendkosten. Ronald Langereis, Amsterdam 3 december 2007 Vanavond berichtte het Parool dat Elisabeth Eybers, eind jaren zestig bewoonster van Van Breestraat 44, op maandag, 2 december, op 92-jarige leeftijd is overleden. Uit haar gedichten uit die tijd blijkt dat zij het verblijf in het toen nogal bouwvallige huis maar een twijfelachtig genoegen vond. Zij was blij, toen ze begin jaren zeventig de wijk kon nemen naar een ruim appartement in een solide pand aan de Stadionkade. Ronald Langereis, Amsterdam 21 februari 2006 Hoi Ronald, leuk verhaal over je boekje, verhalen uit de van Breestraat. Toevallig heeft mijn moeder daar enige tijd gewoond bij haar zuster toen ze voor het eerst in Amsterdam kwam. Helaas weet ik niet meer op welk huisnummer. Jammer dat het uitverkocht is, wordt het niet herdrukt? Mary Stokvis, de Kwakel 13 februari 2006 Dag Ronald, wat een goede recensie! En terecht, het is een heel leuk boek. Ik wil er nog snel een hebben, om aan mijn nieuwe benedenbuurvrouw te geven bij wijze van welkom. Weet je nog welke boekhandels 'm nog hebben? Groeten, Katja Mans Recensie - februari 2006 Een primeur binnen het straatboekengenre is 'De kleine van Bree', want dat gaat niet eens over een hele straat, maar slechts om een rijtje van 20 huizen in de Van Breestraat (achter het Concertgebouw) die, met hun twee verdiepingen en zolder lager zijn dan de rest van de straat: de nummers 26 t/m 68. De intellectuele, individualistische bewoners daarvan leerden elkaar beter kennen toen zij in 1998 samen werden geconfronteerd met funderingsproblemen van hun huizen. Bij de bouw van dit rijtje in 1898 bleek de aannemer, J.A. de Waal (van de Waalpaal), in strijd met de aanbestedingsvoorwaarden de zogeheten 'Rotterdamse fundering' te hebben toegepast: één palenrij in plaats van een dubbele rij. En die palen stonden bovendien veel te ver uit elkaar. Een eeuw later bleken de huizen snel te verzakken. Gunstig bijproduct van dat leed is dit boekje, met veel verhalen van en over bewoners of oud-bewoners, zelf geschreven of uit hun mond opgetekend door de samenstellers, dit aangevuld met wat losse historische documenten en een artikel over boomkwekerij Pomona, die hier lag vóórdat de straat gebouwd werd. Een beetje rommelig is het boekje wel, vol onnodige herhalingen. Maar dit kleine stukje straat bevat gelukkig méér kleurrijke figuren dan de hele Prinses Irenebuurt bij elkaar. Ook de voorheen middenstandsachtige Van Breestraat is sinds omstreeks 1980 een rijkeluisstraat, maar dan voor mensen die zich minder interesseren voor de beurskoersen dan voor de literatuur, kunst, muziek, geschiedenis en psychologie. Dichteres Elisabeth Eybers woonde er, de zoon van Frederik van Eeden, die het bureau van zijn beroemde vader liet staan voor de nieuwe bewoners (toevallig historici), schrijver Hans Vervoort woont er nog en dichter Jac. van Hattem woonde er pal tegenover. Kees Fens noteerde ooit ontroerd dat hij hier, 's avonds langslopend en binnenglurend, mensen een boek zag lezen in plaats van tv kijken. En tijdens een straatfeest brachten muzikale bewoners, onder wie Trijntje en Tjeerd Oosterhuis, hier ooit muziek ten gehore van J.B. van Bree (1801-1857), ooit nationaal beroemd dirigent van het Felix Meritisorkest en componist van de geruchtmakende opera 'Sappho', vorig jaar in dit blad besproken. Kortom: een boek vol snippers, maar boeiende snippers. 'Ons Amsterdam', Peter-Paul de Baar
11 juli 2005
5 juni 2005
3 juni 2005
17 april 2005
1 april 2005
Marie Heineken (1844-1930) - Het Concertgebouw N.V. © 2005, Amsterdam
30 maart 2005
29 maart 2005
28 maart 2005 (per brief)
28 maart 2005
28 maart 2005
24 maart 2005
23 maart 2005
21 maart 2005
21 maart 2005
20 maart 2005
21 februari 2005 |
