Reacties
Berichten van en aan lezers

17 april 2024
In Het Parool staat een boeiend artikel van 27 maart jl. (online) over Chr. Pieter (Piet) van Eeghen (1816–1889) naar wie de straat van die naam genoemd is. Zonder zijn initiatief en financieel inzicht zou Amsterdam en met name onze buurt nu een heel ander aanzicht tonen. Wij danken aan hem de nalatenschap van een omvangrijke kunstverzameling, waarin o.a. werk van Caspar en Jan Luyken – nu in de collectie van het Amsterdams Museum – en vooral ook het 'Vondelpark' en de herinrichting van het voormalige industriegebied 'Mennonieten Eijland', dat wij nu kennen als het Museumplein met 'het Rijks', 'het Stedelijk' en het Concertgebouw.
Laura van Hasselt, een voormalige conservatrix van het Amsterdams Museum, schreef een boek over Van Eeghen, de ondernemende bankier en kunstliefhebber die als zodanig weinig bekendheid geniet, getiteld 'Geld, geloof en goede vrienden'.
Toen Van Eeghen, vlak na de Franse Tijd, geboren werd, was Amsterdam totaal verloederd. Het stadsbestuur toonde geen enkele neiging om daar verbetering in te brengen. Het waren mannen als Van Eeghen, die zorgden dat Amsterdam tegen het eind van de 19e eeuw internationaal weer meetelde, dat er voorzieningen waren die de bevolking ten goede kwamen (ziekenzorg, een wandelpark, Paleis voor Volksvlijt) en dat de stad weer allure had en een bruisend uitgaansleven.

12 februari 2024
Afgelopen week heb ik de site een upgrade gegeven. Van meet af heb ik er altijd naar gestreefd het onderling verband tussen de verschillende onderwerpen en pagina's door middel van directe links optimaal te houden. Doordat de site in de loop der jaren stevig is uitgedijd, verdrinken echter veel boeiende feiten en relaties voor de ogen van de argeloze bezoeker in de overvloed.
Tijd dus om de meest saillante onderwerpen uit hun schuilhoeken te lichten en ze direct op de home page aanklikbaar te maken. Voortaan vindt u in de linker (roze) kolom onder de oorspronkelijk links een lijst van onbekende vergezichten:

• schema's van 'wie woonde waar en met wie?' tussen 1900 en 2000
• monografieën: welke achtergrond hadden de bewoners en wat deden ze?
  In de helft van de gevallen zijn ook oude foto's beschikbaar.

14 januari 2024
Intussen in de Van Breestraat
Tot twee jaar geleden woonde Sarriel Taus in Zuid. “We hadden een vriendengroep van vijf huizen naast elkaar in de Van Breestraat. Dat huis kochten we vijftien jaar geleden, nu wordt het verhuurd voor tienduizend euro per maand.”
Taus, geboren in Paramaribo (1964) en opgegroeid in Maassluis, is een Amsterdamse horecaondernemer die participeert in café's door de hele stad. In Zuidoost was hij de man achter World of Food en hij deed Fifteen, de Amsterdamse vestiging van de restaurantketen van Jamie Oliver. In Zuid zette hij indertijd de 'Zuidermrkt' op, de zaterdagse markt op het pleintje van de kruising Johannes Verhulststraat / Jacob Obrechtstraat.
Het begon met de constatering dat het winkelaanbod in die buurt veranderde. “Ik woonde nog in de Van Breestraat en met een vriend verzuchtte ik dat er alleen nog maar dure winkels waren in de Cornelis Schuytstraat. De normale slager en bakker waren verdwenen. Voor mijn eigen spullen fietste ik naar de Noordermarkt. We hebben het zelf opgezet, met andere buurtbewoners. Uit die markt zijn huwelijken ontstaan en kinderen geboren.”
Maar twee jaar geleden hield Taus het in Zuid voor gezien. “Het werd te anoniem. In Zuid kun je een week dood in je huis liggen zonder dat iemand het merkt. We wilden wat meer de diversiteit opzoeken.”
RL – gebaseerd op een interview in Het Parool, Robert Vuijsje (13 jan 2024)

17 februari 2022
Van mevr. Rijshouwer uit Gouda ontving ik een aardige reactie met nieuwe informatie na het activeren van een leesrecht voor haar op 'de kleine van Bree' online.
"Hartelijk dank voor de link! Wat een ongelofelijk leuk geschreven boekje! Als ik wat meer tijd heb, dan ga ik het helemaal lezen. Het ging mij om nr. 46. Mijn man is familie van [de vroegere bewoners, Van Gessel en Rijpstra] en kent het huis en de families nog uit zijn jeugd."

Over de dames Rijpstra, Nettie en Puck, schreef mevr. Rijshouwer, dat Puck - de KLM-stewardess, in 2008 is overleden. Nettie – de parasitologe h.c., woonde daarna met Pucks zoon Jan-Peter nog tot 2016 op nr. 46, maar overleed in datzelfde jaar na opname in een verzorgingstehuis.
Nettie heeft in totaal 70 jaar op Van Breestraat 46 gewoond, sinds 1946, toen zij uit Indië teruggekeerd was.

Ik zal deze gegevens ook vermelden in de laatste jaarlijst van Oud Nieuws.
Zie aldaar, 1990, huisnr. 46.
RL

3 januari 2022
Bijna 21 jaar geleden stond er een artikel in Het Parool onder de titel "Een nachtmerrie in de Van Breestraat". Het was geschreven door Hanneloes Pen en vertelde over de snelle verzakking van twintig panden tegelijk aan de even kant van de straat en de initiatieven van de toenmalige bewoners om hun wankele huizen van de ondergang te redden. Uiteindelijk lukte dat en het succes kreeg vorm in dit boekje, "de kleine van Bree", waar het oude Paroolartikel in te lezen is.
Het Parool was altijd een avondkrant, maar werd per 1 januari 2022 een ochtendblad. Hanneloes Pen werkt er nog steeds als (stads)verslaggever – al ruim 30 jaar – en geeft haar kijk op deze overgang. Haar foto stond bij het betreffende artikel en het leek me aardig die hier weer te geven.
RL

11 september 2021
De straatnamencommissie haalde zich de toorn van Femke op de hals, toen zij de raad adviseerde de straten op IJburg te noemen naar witte mannen! die in 1573 de Spaans-Vlaamse oorlogsvloot van Bossu – uit het paapse Amsterdam – hadden verslagen in de 'Slag om de Zuiderzee'. In de herkansing kwam de commissie aandragen met namen uit de 'internationale danswereld'. Toen was de maat vol. Alle leden kregen hun congé en er werd een adviesraad aangesteld, bestaande uit mensen die hun sporen verdiend hadden op het gebied van diversiteit en inclusie. Voortaan zullen Amsterdamse straten de namen dragen van gekleurde en niet-hetero helden en heldinnen.
Als voorproefje herdoopten enkele fem(k)inistes de Admiraal De Ruijterweg alvast in 'Mien van Breestraat'. Mien van Bree, een mannelijke vrouw 'met handen als kolenschoppen' beoefende de wielersport in een tijd – jaren 30 – waarin vrouwenwielrennen eerder spot en hoon dan waardering oogstte. Zij werd er in 1938 zelfs wereldkampioen mee, maar gebrek aan erkenning fnuikte haar en zij raakte aan de drank. Een wereldkampioenschap is natuurlijk niet niks en daarom noemde de gemeente Den Haag in 2015 een fietspad naar haar in Loosduinen – haar geboorteplaats (1915), maar een vergelijking met de 17e-eeuwse jongen die in een blauwgeruiten kiel aan het grote wiel draaide en als admiraal later de Engelse vloot zware nederlagen toebracht, gaat voor mijn gevoel toch wat mank.
Hoe zou de buurt reageren, als de van diversiteit en inclusie verzadigde adviesraad zou voorstellen de huidige Van Breestraat voortaan bijv. 'Pia Beckstraat' te noemen?
RL

10 januari 2021
Het toen al een jaar leegstaande pand Van Breestraat 49 werd eind 1919 van de veiling gehaald en onderhands verkocht. Daarna woonde er tot 1927 een weduwe van wie mij verder niets bekend was, samen met een 'huisgenote'. Haar naam was de wed. M.H. Souget-Citroen en onder 'Souget' vond ik een aantal vermeldingen in de telefoongids van Amsterdam, o.a. van 1920, waaronder die van de weduwe van een makelaar S.M. Souget. Mogelijk was hij haar man geweest?

Op 6 jan 2021 ontving ik een mail van Esmee Quodbach, kunsthistorica, die aangaf dat mijn veronderstelling onjuist was. Mevr. Souget-Citroen was de weduwe van M.H. Souget, de op 11 nov 1918 in Bussum overleden broer († 49jr) van de makelaar, die overigens zelf het jaar daarvoor gestorven was († 57jr).
Verder schreef mevr. Quodbach: "De weduwe Souget-Citroen van nr. 49 heette voluit Bilha Isaak Souget-Citroen, geboren in Paramaribo 1874 en vermoord in Auschwitz 1943. Bilha was de tweede vrouw van M. H. Souget, die eerder getrouwd was met haar oudere zus Netje Citroen (1872-1906)."
Je moet in een diepe depressie verkeren om weerstand te kunnen bieden aan een dergelijke uitdaging.
Na een uurtje zoeken begon het leven van de wed. Souget-Citroen al aardig kleur te krijgen en met later nog wat meer informatie van mevr. Quodbach over de zaken van haar man en diens intrigerende partner Leo Nardus kwam daar nog een dimensie bij, de bruisende kunstwereld en het grote geld in Parijs en New York rond 1900. Ik heb er een apart verhaal van gemaakt, dat in de rubriek 'Oud Nieuws' te vinden is in de jaarlijst van 1920 onder huisnr. 49.
Aanvullende gegevens in de jaarlijst van 1918 en die van 1925.
RL

14 november 2019
De oude paardentramremise aan het begin van de Koninginneweg / Emmastraat heeft volgens een artikel in Het Parool haar torentje terug. Het origineel moet 'ergens tussen 1933 en 1971' wegens bouwvalligheid gesloopt zijn, maar een week geleden werd er een replica geplaatst.
Het gebouw diende sinds de elektrificering van tramlijn 2 in 1903 bijna 100 jaar als brand-weerkazerne en sinds eind vorige eeuw als politiebureau, annex garagestalling. Tegenwoordig [foto] is er een fitnesscentrum in gehuisvest.
RL

9 november 2019
Voer voor psychologen?
Van de Zeeuwse schrijver Rinus Spruit is onlangs een boek gepubliceerd, gebaseerd op de autobiografie van dr. A.W. van Renter-ghem, de dokter uit Goes, die op 15 aug. 1887 aanvankelijk samen met Frederik van Eeden, als een van de eersten in Amsterdam een praktijk voor psychotherapie begon.
Op 1 november 1899 kon hij hier zijn eigen instituut openen in een nieuw pand op Van Breestraat Nº 1. In ons boekje is hoofdstuk 5. geheel aan hem gewijd en op deze website vindt u onder de link 'Oud Nieuws' in de jaargroepen 1900 – 1930 meer informatie (gelinkte artikelen) over zijn leven en over het wel en wee van het instituut en dat van zijn belangrijkste assistent, dr. Adriaan van der Chijs.

Het nieuwe boek van Rinus Spruit, met als titel 'De wonderdokter', kreeg op 8 nov. 2019 een lovende recensie in de Volkskrant.
De psychologe Ranne Hovius schrijft: "Van plattelandsarts tot pionier in de Nederlandse psycho-therapie: de bijzondere autobiografie van Albert Willem van Renterghem is terecht aan de vergetelheid ontrukt."
RL

18 augustus 2019
Wie ooit op Texel is geweest, heeft waar-schijnlijk wel eens een 'Texels biertje' geproefd, dat op het eiland zelf gebrouwen wordt. Vooral het speciaalbier 'Skuumkoppe' valt blijkbaar erg in de smaak en wel zo, dat het nu ook landelijk – zelfs in Limburg! – te krijgen is, op de tap.
De insulaire brouwerij is inmiddels van een keukentafelprojektje uitgegroeid tot een bedrijf met 83 werknemers onder leiding van 'deskun-dige import'. Onder hen kwam ik twee namen tegen, die ook allebei een belangrijke rol heb-ben gespeeld in de (voor)geschiedenis van 'de kleine van Bree': Van Renterghem (de psychiater) en Galesloot (de kweker), nu Janneke van Renterghem (brouwmanager) en Jan-Joost Galesloot (alg. directeur).
Grappig te zien, dat loten van deze twee stammen zo'n 120 jaar later weer verstrengeld zijn geraakt en nu mogelijk aan de wieg staan van een onstuimig schuimig bierimperium.
de Volkskrant, RL

24 juni 2018
Een vruchtbaar contact met de beheerder van het Pasteuning familie-archief, Leo Mathot, over het hieronder beschreven artikel leverde nieuwe informatie op, enkele losse foto's en de met portretten geïllustreerde stambomen van de families Pasteuning en Hibbeln. Een aantal passages kon daarmee worden verrijkt en om het overzicht te houden over een alsmaar groeiend aantal Bartholomeüssen, Wilhelmussen, Jannetjes en Henderijntjes heb ik nagenoeg alle leden van drie families – als derde de Van Rossums – en hun aanhang in twee stambomen ondergebracht, die los van deze website te raadplegen zijn.
Een stamboom op zich kan nogal droge kost zijn, maar hier zijn door toegevoegde links originele aktes en familieberichten direct te lezen en een onbekend adres wordt met StreetView meteen aanschouwelijk gemaakt. Probeer het eens.
STAMBOOM – Pasteuning – Hibbeln – Van Rossum.
RL

15 mei 2018
De kruidenierswinkel van Pasteuning zat al op de hoek van de Willemsparkweg, toen die nog Parkweg heette en je van een balkon aan de achterkant ervan neerkeek op de fruitboom- en rozenkwekerij 'Pomona' van Jacques P.R. Galesloot met daarachter kassen en open land, waar verderop het Concertgebouw uit oprees – scroll omlaag naar okt. 2016, waar deze situatie staat afgebeeld op twee schilderijen van Marie Heineken.

De eerste steen van het winkelpand werd in juli 1893 gelegd door Emma, het toen vijfjarig dochtertje van Bart Pasteuning. Een gevelsteen naast de winkeldeur herinnert daar nog aan. Bart had het idee, dat de welgestelde bewoners van de nieuwbouw langs Amsterdams zuidgrens een rijkere bron van inkomsten voor hem konden betekenen, dan die van de Weesperzij, waar hij sinds 1880 gevestigd was. Hij was een ondernemer met een scherp oog voor nieuwe ontwikkelingen. Dat moest hij ook wel hebben, want hij liep al naar de vijftig en had een gezin van elf kinderen te onderhouden.

Toen Ellen en ik in 2005 ons boekje 'de kleine van Bree' presenteerden, was Otto Pasteuning, Barts achterkleinzoon, één van onze meest enthousiaste sponsors en promotors. Kort daarop ging hij zich met heel andere zaken bezighouden dan wijn en delicatessen, maar laatst hadden wij weer kontakt met elkaar over een foto van een oudoom van hem, Frans Pasteuning, die als jongen, ca. 1900, in Ajax I gespeeld had. Otto stuurde mij daarop o.a. ook een foto van de bruiloft in 1909 van zijn oudtante Emma, het meisje van 'de eerste steen'. Daar staat een groot deel van de toenmalige familie op en het leek me een uitdaging daar een tekst bij te maken. Die is nu af.

Het gaat om veel mensen en er viel dus veel te vertellen. Daarom heb ik de informatie enigszins verdeeld over de jaarlijsten, van 1900 tot 1918, met een apart hoofdartikel over wie er op de grote trouwfoto staan en wat het leven voor hen in petto had, alles op de gebruikelijke manier verrijkt met links naar de diverse bronnen, kaarten en StreetView.
Het leest als het verslag van een ontdekkingsreis, dus veel leesplezier.
RL

13 april 2018
Een mooie zin uit een op-ed van Marcel van Lieshout in de Volkskrant van vandaag:
'Mag ik zelf nog uitmaken hoe ongezond ik wil leven?'
"In de Van Breestraat in Amsterdam-Zuid begon laatst een vrouw, nadat zij haar enorm grote auto – geen elektrische, kon ik horen – pal naast mij had geparkeerd, ostentatief te hoesten, omdat ik, in gedachten verzonken, als vanzelf een sigaret opstak."
En hij besluit met een citaat van Blaise Pascal: 'Alle ellende in de wereld komt alleen maar voort uit het feit dat de mens niet rustig thuis blijft zitten.'
RL, Vk, Marcel van Lieshout

3 april 2018
Voor mijn naspeuringen was ik tot voor kort aangewezen op oude telefoon-boeken, kranten en tijdschriften. Hoewel die op zichzelf al een onuitputtelijke bron vormen, hebben ze een groot nadeel: mensen en hele families zonder telefoon, die zelf nooit advertenties of familieberichten plaatsten, blijven onzichtbaar en dus nagenoeg onvindbaar. Nu ik echter ook online toegang kan krijgen tot de Burger-lijke Standen in den lande, valt er makkelijker te scoren.
Zo kon ik de afgelopen maanden eindelijk de overlijdensdatum vinden van kweker Jac. P.R. Galesloot; ik kon een jongen die in 1900 captain was van het eerste elftal van Ajax 'thuisbrengen' en doordat er in datzelfde elftal ook een telg van de fam. Pasteuning speelde, leverde dat weer een vervolg op.
Van Otto Pasteuning kreeg ik een familiefoto met een verhaal erbij, dat ik hier binnenkort zal plaatsen.
Bovendien kwam Otto een groot hiaat tegen in mijn overzicht van bewoners: op Nº 14, waar begin 1900 de familie van de Ajax-speler, Bernard Elias Harbord woonde (jaarlijst 1900), was de rij na 1950 blanco. Volgens Otto woonde daar toen een fam. Ridderbos.
Een naam is een sleutel en uiteindelijk kon ik daarmee ruim een eeuw aan geschiedenis ontsluiten van gereformeerde dominees enerzijds, anderzijds een familie van turfhandelaren, beurtschippers, landverhuizers en bakkers en van een vrouw, Wilhelmina de Rooij, die vanuit haar huis in de Van Breestraat haar invloed deed gelden tot op het niveau van de landelijke politiek (Geref. Vrouwenbond) en in het christelijke onderwijs buiten de grenzen.
En over vrouwenemancipatie gesproken, Noortje Rozenbroek († 2012), die in 1970 in het nieuws kwam met de actiegroep "Dolle Mina", woonde op Van Breestraat 89. Ik heb haar een eigen plaats gegeven in jaarlijst 1980.
RL

31 maart 2018
Beste Ronald,
Wat ontzettend leuk dat je dit project onder onze aandacht brengt. De geschiedenis van mijn familie heb ik, samen met mijn broer in de loop van de jaren in kaart gebracht aan de hand van het uitgebreide archief van mijn moeder. Het is zo jammer, dat je deze mail stuurt 2 weken nadat we deze broer, Jan Ridderbos, begraven hebben. Hij heeft de afgelopen jaren zoveel tijd en energie gestoken in het ordenen van het archief en het uitzoeken van onze stamboom. Hij zou het zeker zeer de moeite waard gevonden hebben om je site goed te bekijken.
Ik heb je mail doorgestuurd naar mijn broer en zussen. Ook zij hebben natuurlijk veel herinneringen aan de jaren van ons gezin op de Van Breestraat.
Ik weet zeker dat ik nog eens terug kom op dit stukje geschiedenis.
Margreet Ridderbos

30 maart 2018
Noortje Rozenbroek, in 1970 inspiratrix en gangmaakster van "Dolle Mina", woonde tot haar overlijden in 2012 in de Van Breestraat op Nº 89.
Ter nagedachtenis en ook omdat Ellen Rosenstein en ik haar allebei persoonlijk gekend hebben, heb ik haar hier een plaats gegeven in jaarlijst 1980, bij een advertentie van de geboorte van haar jongste zoon (1985).
Omdat ik uit ervaring weet, dat je niet alles moet geloven wat je zelf schrijft, heb ik mijn tekst even aan Ellen voorgelegd en gelukkig was dit haar reactie:
"Ik herken haar volledig in de door jou beschreven regels!"
RL, Ellen

10 maart 2018
Nadat er een stuk plafond naar beneden was gekomen en het pand nog verder verzakte, heeft Bouw- en Woningtoezicht Van Breestraat 113 op 9 maart onveilig en onbewoonbaar verklaard.
Het Parool, 10 maart 2018
Lees het verslag van Rudolf Dekker, ook over de aantasting van de sereniteit van het Valeriusplein door de sloop en nieuwbouw op de plaats van de voormalige Valeriuskliniek.
RL
P.S. De facebook pagina "STOP de SLOOP van AMSTERDAM" heeft nu 67 volgers. Krap twee weken later, 24 maart, staat er 99 op de teller. Iemand moet zich nu uitgedaagd voelen.
En inderdaad, dik door de 100: 114 volgers op 29 maart.

Update 8 april 2018
Steun vanuit de universitaire wereld (UvA), een artikel in het Parool: "Amsterdamse architectuur moet beter worden beschermd".
P.S. De facebook pagina heeft nu 117 volgers.

9 maart 2018
Ook aandacht voor de verbouwfurie in Stadsblad 'De Echo' van 7 maart, voorpagina: "Bouwwerkzaamheden zorgen voor paniek"; pag. 3: "Paniek in Van Breestraat", met foto van Rudolf op het dak van zijn huis, rechts de ontluisterende opbouwverdieping op het dak aan de overkant met op de achtergrond de torens van de Obrechtkerk, een weloverwogen compositie.
Het artikel bevat overigens geen nieuwe informatie en staat alleen in de papieren Echo, niet op de web site.
RL
P.S. De facebook pagina "STOP de SLOOP van AMSTERDAM" heeft nu 61 volgers.

2 maart 2018

28 februari 2018
Het aanzwellend protest tegen de ongebreidelde bouwfurie van huizenmelkers en -flippers in Oud-Zuid en andere 19e en vroeg-20e-eeuwse wijken van de stad vindt weerklank en heeft nu ook een aanspreekpunt.
Het Parool plaatste vandaag een artikel "Vergroten van huis komt met een prijs in de Van Breestraat", helaas slechts gedeeltelijk leesbaar voor niet-abonnees, maar wat er staat zegt al genoeg. Uit reacties blijkt, dat de Telegraaf morgen, 1 maart, met een artikel komt over een pand in de Vondelstraat.
Mensen die meer informatie willen, hun leed of verontwaardiging willen delen, of nieuw ongerief te melden hebben, kunnen sinds vandaag terecht op de facebook pagina "STOP de SLOOP van AMSTERDAM", "Geef op deze webpagina uw ervaringen door met vermelding van de schade veroorzaakt door de bouw van daketages en het graven van kelderverdiepingen en het wegbreken van muren enz."
RL, info Rudolf Dekker
P.S. Om 3 uur vanmiddag had de site 7 volgers, om 6 uur vanavond al 24.

27 februari 2018
Union des Banques Suisses publiceert elk jaar een overzicht van de wereld-steden met de snelst stijgende vastgoedprijzen, de "UBS Global Real Estate Bubble Index". Amsterdam, waar de huizenprijzen al jaren harder stijgen dan de lonen en het BNP, is in 2017 doorgedrongen tot de wereldtop van acht steden met een huizenmarkt op zeepbelniveau op zoek naar een speld.
De bubbelmarkt trekt speculanten aan, ook uit het buitenland, die bereid zijn fancy-prijzen te betalen in de verwachting er later weer met grote winsten uit te kunnen stappen. Dit drijft de prijzen nog meer en steeds sneller op, wat de huizen uit de lokale, particuliere bewonersmarkt prijst.
Voor een vlotte winstmaximalisatie worden panden bovendien ingrijpend verbouwd om tegemoet te komen aan de luxe wooneisen van de uber-rich. Karakteristieke elementen van in- en exterieurs overleven dergelijke ingrepen vaak niet en geleidelijk aan verliest een huis, een straat of een hele buurt zo zijn kenmerkende eigenschappen en sfeer.

De Van Breestraat, tegenwoordig de op twee na duurste straat van Amsterdam, en trouwens de hele Vondelpark-Concertgebouwbuurt kreunt onder de verbouwingsactiviteiten. Een extra woonlaag toevoegen onder een huis volstaat niet meer; er worden nu, i.p.v. dakterrassen, hele etages op de daken gezet om ook de bovenappartementen aan voldoende vierkantemeters te helpen om volop mee te kunnen delen in de prijzenbonanza. Op deze extra belasting zijn de ruim een eeuw oude funderingen echter niet altijd berekend.

Rudolf Dekker, de auteur van het vorig jaar verschenen boekje, 'De Van Breestraat in Amsterdam 1900 – 2000' (zie hieronder op deze pagina), stuurde me een artikel uit het Parool van 22 februari j.l. met de titel "Pand Van Breestraat op inzakken door graafwerk".
Zoals bijna twintig jaar geleden de bouwvakkers de kruipruimte onder 'de kleine van Bree' uitstormden (zie mijn boekje, hst. 'Een fundamenteel probleem', blz. 8–14), toen zij zagen, dat de bouwmuren naast de koppen van de heipalen 'zweef-den', zo verlieten nu de bewoners van Van Breestraat 113 in lichte paniek hun woning, omdat muren en plafonds scheuren begonnen te vertonen. Van dit pand wordt momenteel de kelder uitgegraven, terwijl er tegelijkertijd op het dak een verdieping wordt bijgebouwd – zie onderstaande foto.
De brandweer kwam eraan te pas en later ook een inspecteur van de gemeente. Rudolf maakte er een filmpje van en zette dat op YouTube.
Daarbij zond hij mij de volgende tekst:

Schade en overlast door bouwen in Oud-Zuid

Wat er sinds een half jaar gaande is aan bouwactiviteiten in de (monumentale) 19de-eeuwse ring van Amsterdam is alarmerend.

Overal worden op de daken hele verdiepingen gebouwd (in plaats van dakterrassen). Ook worden overal diepe kelders gemaakt, soms zonder opnieuw te funderen. Het gevolg is dat de huizen beschadigd worden, gaan verzakken, en dat het karakter van de stad verandert. Ook 19de eeuwse architectuur is schaars, al wordt dat nauwelijks beseft.
Het lijkt me goed dat alle vrienden in elk geval op de hoogte zijn van wat er grootschalig gaande is (veel huizen zijn en worden nu opgekocht door investeerders). Gisteren was er instortingsgevaar bij zulke werkzaamheden in de Van Breestraat (tegelijk kelder graven en etage op het dak zetten!). Verontrustend is dat er geen enkel toezicht wordt gehouden door de stad. Straatbewoners en slachtoffers (plafonds naar beneden, krakende muren, gebroken balken enz.) kunnen al wekenlang geen contact krijgen met de gemeente. Alleen wanneer brandweer en politie zijn uitgerukt komt er een inspecteur even kijken. Wat is hier aan de hand?

Een rondje door de buurt (begrensd door Van Baerlestraat, Lairessestraat, Krusemanstraat, Amstelveenseweg en Vondelpark) op woensdag 22 februari 2018 leverde het volgende beeld op:
Er worden hier 63 huizen grootscheeps verbouwd. Er staan 32 puinbakken waarmee gesloopte interieurs worden afgevoerd (er verdwijnt ook beschermd oud glas en glas-in-lood). Vaak staan er mobiele wc’s, cabines, generatoren en pompen. Alleen al in de Johannes Verhulst-straat stonden 97 busjes van bouwvak-firma's (naast tientallen personenbussen voor de werknemers). In de J.W. Brouwersstraat werden vanaf de bovenste verdieping zakken met puin in op straat staande puinbakken gegooid (in plaats van te hijsen).

Dit zorgt niet alleen voor overlast en gevaar, het aanzien van de buurt verandert hierdoor in snel tempo (dat is jammer want een eeuw lang is er uiterlijk weinig veranderd aan de huizen en dit soort in feite schaarse architectuur zou eigenlijk beschermd moeten worden).

Het grootste probleem is dat sinds kort begonnen is met het systematisch bouwen van een extra verdieping op de daken (in plaats van dakterrassen). Deze extra woonlaag is voor honderden huizen in de buurt gepland. Ook het huis-aan-huis graven van diepe kelders onder oude huizen kan volgens bouwdeskundigen nu en in de toekomst problemen gaan opleveren. Het probleem speelt in de hele, circa 1900 gebouwde gordel rond de binnenstad. Het wordt hoog tijd deze ontwikkeling te stoppen voordat het te laat is.

Ik begreep van Rudolf, dat hij binnenkort de tweede editie van zijn boek gaat uitbrengen en dat hij er een hoofdstuk aan zal toevoegen over de erosie van architectonisch erfgoed door de ongebreidelde bouw- en sloopactiviteiten van louter op geld beluste investeerders in de 19e- en vroeg-20e-eeuwse gordel om de historische kern van 'ons Amsterdam'. We horen nog nader van hem.
RL

8 februari 2018
De diverse initiatieven om oude bestanden en archieven te digitaliseren beginnen steeds meer vruchten af te werpen. Zo maak ik al een paar jaar dankbaar gebruik van door de Kon. Bibliotheek online gezette, oude telefoonboeken en kranten, die via Delpher zijn te raadplegen, maar gisteren werd ik erop gewezen, dat nu ook persoonsgegevens uit gemeentearchieven, de Burgerlijke Stand, direct online te raadplegen zijn in wiewaswie.nl en dat leverde meteen resultaat op.
Ik heb in het oorspronkelijke boekje, op deze website in het artikel "De Kweker" en op deze pagina hieronder, uitvoerig aandacht besteed aan het leven van Jac. P. R. Galesloot, maar ik heb nooit kunnen ontdekken, wanneer en waar hij gestorven is. Hoewel hij tussen 1875 en 1915 landelijke en zelfs internationale roem genoot, raakte hij aan het eind van zijn leven in vergetelheid. Over die periode was danook niets op internet over hem te vinden.
Dankzij een tip van Hansje Galesloot, journalist en historicus, die een artikel gaat schrijven in 'Ons Amsterdam' over 'deze verre voorvader', vond ik hem nu alsnog. Galesloot, die tot 1898 een beroemde fruitboom- en rozenkwekerij had op de plaats waar nu de Van Breestraat begint, blijkt in december 1918 te zijn overleden in Velsen, 77 jaar oud.
Zie onderaan het artikel "De Kweker" voor nadere bijzonderheden.
RL

8 januari 2018
Voor Elly Fransen had de oudejaarsavond nog extra glans. Op 31 december 1917 kocht haar opa het pand Van Breestraat 32 en sindsdien is de familie er altijd blijven wonen, haar grootouders, haar vader en moeder en sinds 1987 Elly met haar gezin. Samen heeft deze familie nu dus een volle eeuw op dit adres gewoond, vrij uitzonderlijk, lijkt me, in een stad als Amsterdam.
Zie het boekje, pag. 25.
RL

20 mei 2017
Vandaag heb ik de update van de jaarlijsten, 'Oud Nieuws', afgerond. De aanvullen-de informatie uit het boekje van Rudolf Dekker is ingevoegd onder vermelding van RD + paginanummer als bron.
Bovendien heb ik de lijsten van recentere jaren gecompleteerd met materiaal, dat ik nog beschikbaar had. Zo is nu bijv. de volledige geschiedenis van nr 36, eigenaren en bewoners, via de jaarlijsten te volgen. En passant deed ik nog een paar interessante ontdekkingen, die ook in de teksten zijn verwerkt.
Ik hoop dat al het verzameld materiaal met de via links direct raadpleegbare bron-nen op zichzelf weer een bron mag zijn voor anderen om zich te verdiepen in het leven in Oud-Zuid en hoe dat zich in de loop van ruim een eeuw heeft ontwikkeld.
RL

4 april 2017

De afbeelding toont de even zijde van de Van Breestraat ter hoogte van de kruising met de Banstraat.

9 november 2016
Met ingang van vandaag kunt u in de rubriek 'Oud Nieuws' doorklikken naar een uitvoerige beschrijving van de familie Nagel–Heineken, die van begin 1900 tot 1918 in de Van Breestraat woonde, eerst op nr. 46 - kvb, later op nr. 14.
Al eerder publiceerde ik de levensverhalen van de families Nimmo (1900), Déking Dura (1910), Gütermann (1918–1940) en de Flines (1916–1922), de laatste verbonden met de handel in kantoorartikelen en -machines Blikman & Sartorius, een zaak die al sinds het midden van de 18e eeuw in Amsterdam gevestigd was, oorspronkelijk als boekhandel aan de Vijgendam, later op het Rokin en aan de Nes.
Bij de vermeldingen van deze families in de jaargroepen van 'Oud Nieuws', per jaar gerangschikt op huisnummer, vindt u een knop met hun naam, die toegang geeft tot hun geschiedenis.
Van de families Nagel en Heineken heb ik een STAMBOOM kunnen creëren, puur gebaseerd op harde gegevens uit de kranten van die tijd, familieberichten en publicaties van de Burgerlijke Stand. Er zijn veel genealogische websites die geprobeerd hebben hetzelfde te doen door te putten uit bevolkingsregisters – de naam Heineken vraagt daar natuurlijk om, maar geen van alle zijn zij compleet en wat de datums en jaartallen betreft, vrij onnauwkeurig.
Oude kranten doorspitten vergt wel enige inventiviteit en volharding om tot resultaten te komen, maar dan heb je ook wat. De gegevens zijn door de direct betrokkenen zelf aangeleverd en de datums liggen onherroepelijk vast. Vaak genoeg stuit je op verrassingen, zoals de vondst van een jonggestorven broertje, waarvan niemand het bestaan kende.
Bovendien vind je in kranten, naast de genealogische gegevens, vaak ook nog andere informatie, een artikel, een advertentie, die je in staat stelt rond een persoon een verhaal op te bouwen en waar dat kon, heb ik de gelegenheid met beide handen aangegrepen. Ik hoop dat u er, net als ik, enig plezier aan mag beleven.
RL

27 oktober 2016
Momenteel werk ik aan een artikel over de familie Nagel–Heineken, die begin vorige eeuw in de Van Breestraat kwam wonen, eerst op nr. 46 – kvb en vanaf 1909 op nr. 14. U vindt hen in de rubriek 'Oud Nieuws' bij de jaren 1900 en 1914.
Binnenkort kunt u met een knop naar het artikel doorklikken. U zult daar dan ook een stamboom aantreffen, want zowel de Nagels als de Heinekens noemden hun kinderen naar hun grootouders, of naar zichzelf en dat leidt al snel tot verwarring.
De naam van de vrouw, Line Heineken, riep natuurlijk de vraag op: was zij familie van...? En inderdaad, van Gerard Adriaan Heineken, de bierbrouwer en van Marie Heineken, de schilderes, naar wie het plein naast de voormalige brouwerij genoemd is. Marie was een volle nicht van Gerard Adriaan en ook van Lines vader, Adriaan Gilles.

Marie Heineken schilderde voornamelijk bloemen, maar af en toe deed ze een landschapje. Eén daarvan was 'Zicht op het Concertgebouw', waarvan ik in 2005 een afbeelding kreeg toegestuurd door een medewerkster van het Concertgebouw – zie het bericht van 1 april 2005, verder hieronder. Het schilderij uit 1890 heeft jaren in de foyer van de Kleine Zaal gehangen tot de restauratie ervan in 2004.

Ik beeld het hier nog eens af, omdat ik er zojuist een winterse impressie van vond.

Dit tweede schilderij heeft een wijder kader en toont links de eerste bebouwing aan de oneven zijde van de Parkweg, later Willemsparkweg, in 1889/90 nog niet veel meer dan een zandpad. De twee laatste huizen in de rij hebben een specifieke halsgevel en zijn volgens mij deze twee panden (StreetView), nrs. 63–65, drie huizen voor Gruter op de hoek van de latere Obrechtstraat.
Als we de overkant erbij denken, moet de sloot op de voorgrond ongeveer gelegen hebben, waar nu de Van Eeghenstraat is.
De groene strook die zich van achter de herenhuizen aan de Parkweg verder tussen huisjes en schuurtjes uitstrekt, moet dan wel de boom- en rozenkwekerij 'Pomona' geweest zijn, die in 1898 plaats moest maken voor de Van Breestraat. Het huis van de kweker Galesloot staat ook op het schilderij, zij het niet herkenbaar. Hij had in 1884 een rijtje van vier huizen, nrs. 29–35, aan de Parkweg laten bouwen en zelf nr. 29 (StreetView) betrokken. Via zijn achtertuin was hij meteen 'op zijn werk'. Dat rijtje huizen staat links, tussen de twee witbesneeuwde dakpuntjes.

Volgens de site waar ik het plaatje van afplukte, is dit schilderij uit 1889 en kijken we naar Den Haag. De contouren van het Concertgebouw zijn er echter duidelijk op te herkennen – zeker met het eerste plaatje erbij – en ook de rokende schoorsteen rechts ervan. Die was van de 'Waskaarsenfabriek' op het Duivelseiland aan de Boerenwetering. De fabriek zorgde in de 19e eeuw voor veel werkgelegenheid en de vette walm die hij uitbraakte, had men dus maar voor lief te nemen. Uiteindelijk, in 1906, na driekwart eeuw van stankoverlast, besloot de gemeente-raad dat hij moest worden afgebroken, tot grote 'opluchting' van de bewoners van Zuid en de Pijp.
RL

25 oktober 2016
Leuk om op de website van de Kleine van Bree rond te snuffelen. Wat een werk en een uitzoekerij heb je er aan (gehad).
Ik zal H.R., buurtbewoner en zeer betrokken bij de historie van deze buurt op de website attent maken.
Francien Bakker, van Breestraat

20 oktober 2016
Gisteren stond in het Parool een foto van Ko van Leest naar aanleiding van zijn overlijden op 12 oktober. Hij had, ik denk al zo'n 30 jaar*), een boekwinkel in de Banstraat, een heel speciale boekwinkel.
Ik kende Ko nog van zijn tijd bij de AKO in de Reguliersbreestraat, naast Tusschinski, in de jaren '60. Hij was de eerste die 'Schwung' bracht in het boekenvak, zoals kort daarop ook de Atheneum Boekhandel op het Spui zou doen, tijdschriften en kranten buiten voor de etalage en binnen tafels met speciale selecties met opvallende aanprijzingen. Als je er binnenstapte, trof je een opgewonden, haast feestelijke atmosfeer die een beetje chaos en veel volk over de vloer kunnen veroorzaken.
Groot was dan ook mijn verbazing – en teleurstelling – toen ik voor het eerst bij hem binnenstapte in de Banstraat, waar hij na zijn 40ste voor zichzelf was begonnen, er heerste serene rust en ik was de enige klant. In de schaduw van de Obrechtkerk hing er een sfeer van heiligheid om zijn strak uitgelijnde collecties Literatuur – met Hoofdletter. Het boek waar ik naar vroeg had hij niet en hij liet duidelijk merken, dat ik voor 'dat soort boeken' niet bij hem moest zijn. Het viel mij niet moeilijk mijn heil voortaan elders te zoeken.
Hans Vervoort had blijkbaar een vergelijkbare indruk, zoals hij beschrijft op pag. 55 van het boekje.
RL
*) Ojee, dat blijkt dus al 46 jaar geleden te zijn!

28 september 2016
Leuk, dank je wel. Het stukje over nummer 40 hebben we ook met plezier gelezen.
Janine Grünfeld, Van Breestraat

28 september 2016
Gisteren heb ik een nieuwe pagina aan de website toegevoegd, 'Oud Nieuws'. De door de Koninklijke Bibliotheek gedigitaliseerde oude kranten blijken een schat aan informatie te bevatten over de vroegere bewoners van het begin van de Van Bree.
Leuk om te lezen! Hoewel, je komt er ook verschrikkelijke dingen tegen...
Ronald Langereis

26 september 2016
Wat ontzettend leuk, dank voor je bericht. Wij hebben ooit een poging gedaan om een exemplaar van ‘De kleine van Bree’ te bemachtigen, maar de boekjes waren helaas allemaal al vergeven. Erg interessant om nu alsnog via de website in de geschiedenis te kunnen duiken. Mochten er overigens nog boekjes beschikbaar zijn dan bestellen wij deze graag.
Victor en ik wonen inmiddels 10 jaar, samen met onze twee dochters, met veel plezier op nummer 34. Wij hebben het huis gekocht van de dochter van Anton Buytendijk, nadat de fundering hersteld was. Zowel de dochter (Francesca) als de zoon van Anton Buytendijk zijn nog een keer langs gekomen om hun ouderlijk huis te bekijken en vertelden dat er tijdens de oorlog onderduikers zaten. Verder heb ik helaas niet zo heel veel informatie. Tussen alle lege potten verf in het souterrain hebben wij geen schilderijen mogen ontdekken, dus behalve een groot raam op zolder is er weinig over van het schildersatelier.
Ilja de Vlaam, Van Breestraat

22 september 2016
Een mooie toevoeging over de familie Forma! Van Groningen naar Amsterdam, voor die tijd een hele verhuizing. Interessant, zo'n geschiedenis!
Maja Vervoort

21 september 2016
Een correctie op passages op pgs. 54 en 83 van het boekje. Een foute aantekening op de Amsterdamse persoonskaart van een vroegere bewoner van nr. 36 stuurde mij indertijd een volledig verkeerde kant uit.
Lees over de werkelijke achtergrond van Antonie Menno Forma, 'in fournituren', in het artikel 'Van Breestraat', onder de tekst van Hans Vervoort. Daar is geen woord Frans bij.
Ronald Langereis

19 september 2016
Het is me gelukt de eigenaar op te sporen van de foto die aanleiding gaf tot het artikel 'Logeren in de Van Bree'. Dat bleek Elly Fransen te zijn van nr. 32, die indertijd aan het boekje ook een hoofdstuk heeft bijgedragen, 'Al bijna 100 jaar Van Bree'. Haar grootvader kocht nr. 32 eind 1917.
Op haar origineel staat helaas geen datum, maar zij weet, dat die foto omstreeks 1925 gemaakt is. Dat betekent, dat de man die daarop voor nr. 40 staat, het huis met de vooruitstekende kap (links), definitief niet meneer Sedelaar geweest kan zijn, want die kocht en betrok nr. 40 pas in 1932.
Elly Fransen stuurde mij ook onderstaande foto van dezelfde gevelrij, nrs. 42–28, nu van de andere kant gezien. Deze foto is wél gedateerd: '31 januari 1936' heeft haar vader op de achterkant geschreven.

Van Breestraat 42, links t/m 28, rechts in 1936.
Foto: Elly Fransen / 'click-the-pic' voor een spectaculaire vergroting.

Het is verleidelijk beide foto's – die van 1925 vindt u in het boekje, evenals de originele bouwtekening uit 1898 – met elkaar te vergelijken. Dan zien we, dat het balkon van nr. 36 in 1925 nog in oorspronkelijke staat verkeert, terwijl dat op nr. 34 dan al vervangen is door een 'Frans balkon', d.w.z. geen balkon meer, alleen een hekje. In 1936 is ook het balkon van nr. 36 verdwenen, zij het dat daar nog een illusie van een balkon is overgebleven; het hekje is niet recht, maar enigszins ovaal. Het slopen van de balkons maakte een groot verschil voor de lichtinval in de voorkamers eronder.
'Meer licht' betekende ook een vroegtijdig einde voor de sierkap van nr. 30. In 1925 zijn beide kappen nog aanwezig, die op nr. 30 crème geschilderd, die op nr. 40 'grachtengroen', maar in 1936 is op nr. 30 alleen de daklijst nog over. De kap van nr. 40 hield het tot de tweede helft jaren '50. Toen bleek hij zo verrot, dat hij volledig moest worden verwijderd. De daklijst werd vervangen door een cementen rand aansluitend aan de gevel.
Op bovenstaande foto is uiterst links ook een spatbord van de eerste auto te zien. Parkeerruimte genoeg in 1936, dus de eigenaar zal hem pal voor de deur hebben gezet, zo te zien van nr.42. Het pand was toen eigendom van mevr. Maria Johanna Gotlieb-Vlieg, die het tot 1935 zelf had bewoond, maar het vervolgens verhuurde aan een zekere T. Rodenhuis. Was hij de eigenaar van deze automobiel? Het zou kunnen, maar dan lijkt het of hij er krom voor moest liggen. In 1938 neemt hij een onderhuurder in huis en een jaar later nog eens twee - zie 'Bewoners tot 1940'.
Ronald Langereis, met dank aan Elly Fransen.

5 september 2016
Heel hartelijk dank voor je mail. En wat leuk, dat 'Logeren in de Van Bree'. Ik bedacht dat ik de kleinkinderen Sedelaar best eens in de Van Bree 40 wil ontvangen, dat vinden ze vast erg leuk. Wij wonen er vanaf 1976, dus al weer 40 jaar! Vóór ons woonden de Van Eedens er 16 jaar.
Van wanneer die foto dateert weet ik ook niet, geen idee. Daar kan ik je dus niet mee helpen.
Pauline Micheels

28 augustus 2016
Leuk, die toevoegingen!
Maja Vervoort, Van Breestraat

28 augustus 2016
Over het nieuwe artikel 'Logeren in de Van Bree':
Bedankt, leuk verhaal met mooie details!
Rudolf Dekker, Van Breestraat – historicus,
werkt momenteel zelf aan een geschiedenis van de hele Van Breestraat.

8 augustus 2016
Vandaag kon ik de link openen en heb ik het eerste deel al gelezen. Zeer aangenaam om teksten van welbekenden, ook van verhuisden en overledenen, te lezen. Ik dank je voor de toezending. Plezierige tijd in Amsterdam of elders.
Kees Verkerk, Wanningstraat

10 juli 2016
Gisteren, zaterdag, heb ik een stapeltje vouchers afgeleverd bij Pasteuning Wijn & Catering, Willemsparkweg 11. Met een voucher krijgt u € 2,50 korting op het leesrecht van 'de kleine van Bree' online. Voor de prijs van een flesje 'omfietswijn' garandeer ik u dan een genoeglijke avond, zeker als u er een flesje van Pasteuning bij opentrekt.
Ronald Langereis, Amsterdam

18 juni 2016
Vandaag presenteer ik de nieuwe website van 'de kleine van Bree', de site waar u nu naar kijkt. De inhoud is grotendeels gelijk aan die van de oude site uit 2005, maar inmiddels uitgebreid en de layout en de programmering voldoen nu weer aan de eisen des tijds. Ook heb ik het aanvragen van een leesrecht van de nieuwe, online versie van het boekje – in de rechter kolom – wat makkelijker gemaakt.
Ik wens u veel leesplezier met deze nieuwe versie, zowel van de site als van 'de kleine van Bree'.
Ronald Langereis, Amsterdam

12 juni 2016
Surfend op het internet stuitte ik op een overlij-densbericht van Eric-Jan Weterings, de auteur van het boekje 'Een eeuw Palestrinastrastraat' (2004) – kijk bij 'Presentatie' voor een afbeelding daarvan.

Eric-Jan was journalist en woonde rond 2000 een tiental jaren zelf in de straat op nr. 13hs. Bezig met het vergaren van straatroddels kreeg hij verschei-dene saillante verhalen te horen, o.a. van mij, over 'Huize Nanetta' en over vroegere bewoners, zoals Paul de Groot, de stalinistische voorman van de CPN, en Wim Hora Adema, de initiator van 'Opzij'. Na het succes van dit eerste boekje zag Eric-Jan een toekomst als schrijver lonken. Hij zei de journalistiek vaarwel, verdiepte zich nog dieper in Hora Adema en publiceerde haar biografie in 2006. De verkoop van zijn huis, gezien de sterk gestegen marktprijzen in die tijd niet onverstandig, maakte hem voorlopig financieel onafhankelijk. Hij keerde daarop terug naar Zeeland, zijn geboortegrond.
Het maken van een boekje heeft wel z'n effect op een straat. Buren die elkaar jarenlang hoogstens vriendelijk gedag zeiden, of straal negeerden, kunnen zomaar voor de deur of tijdens een straatfeest met elkaar in gesprek raken. Daar heeft Eric-Jans initiatief zeker toe bijgedragen. Samen hebben wij – om beurten – nog een waanzinnig verhaal geschreven over de raadselachtige bewoners van Palestri-nastraat 31, waarmee we de buren vermaakten via mijn straatwebsite, totdat zij doorkregen dat het fictie was; het hoogste oneven nummer in de straat is 29, met vervolgens een dubbellange zijmuur van het hoekpand in de Jacob Obrechtstraat. Er lijkt, geaccentueerd door een regenpijp, een huis van twee ramen breed te staan, maar zonder deur.
Eric-Jan overleed op 13 maart 2016 in Middelburg, 55 jaar. Hij was al enige tijd 'niet in orde'.
Ronald Langereis, Amsterdam

19 mei 2015
Tien jaar na het verschijnen van de gedrukte uitgave van 'de kleine van Bree' – die in 2006 een lovende recensie kreeg in 'Ons Amsterdam' [scroll omlaag in deze lijst] publiceren wij vandaag een digitale versie om te lezen op je tablet, laptop of PC.
De tekst is verrijkt met hyperlinks die direct toegang geven tot beelden van de meeste vermelde adressen – met Google Street View en ook tot allerlei interessante artikelen en afbeeldingen die de verhalen van en over de bewoners van de kleine huisjes in de Van Breestraat een bredere achtergrond verlenen. Het is een compleet nieuwe leeservaring. Er valt nu zoveel extra's te zien en te lezen, dat we bang zijn dat je dit boekje nooit uitkrijgt.

Koop voor € 9,50 een leesrecht en verdiep je in het wel en wee van 'de kleine van Bree'.
Ronald Langereis, Amsterdam

21 mei 2014
Het Parool publiceerde vandaag een artikel 'Historie van Amsterdam per adres in beeld'. Stadsarcheoloog Jerzy Gawronski biedt via een aparte site op amsterdam.nl de mogelijkheid te zien, wat er in de loop der eeuwen gestaan heeft op de plaats van tegenwoordige locaties, althans voorzover hij er gegraven heeft. Een van die plaatsen is uiteraard het stuk grond waarop tussen 1876 en 1885 het Rijksmuseum verrees.

26 juli 2013
Onlangs vernamen we, dat Marijke Spies op zondag, 12 mei 2013, is overleden, 78 jaar oud. Zij was na de dichteres Elisabeth Eybers, vanaf 1979 enkele jaren bewoonster van Van Breestraat 44 en schreef een bijdrage voor het boekje in het hoofdstuk "De Zuid-Afrikaanse connectie", pg. 60: De Neerlandica.
Hier enkele links naar artikelen die betrekking hebben op haar overlijden en nagedachtenis.
– Geschiedenis 24, Marnix Koolhaas
– Neder-L - In Memoriam, Ton van Strien, VU
– Overlijden van Marijke Spies, PA, Stichting Jacob Campo Weyerman
Ronald Langereis, Amsterdam

29 april 2012
Met veel genoegen zat ik bij toeval vanmorgen het artikel te lezen over de kleine van Bree op internet. Hierin komt naar voren dat de heer J.J. Sedelaar op nr. 40 voor zijn huis staat. Klopt helemaal. Mijn vader is als pleegkind door hem en later door zijn dochter C. Sedelaar opgevoed. Het huis kan ik mij nog goed herinneren. Er ging elk jaar bakken met grind de tuin in, omdat het aan het zakken was.
Graag bestel ik bij u de kleine Van Bree.
E Wurmbauer

19 april 2012
Dag Ronald,
Dank voor de verwijzing naar ons boek. [...]
N.a.v. jouw opmerkingen bij de reactie van mw. Weilers nog een kleine opmerking van mij: dat Galesloot pas na 1875 de naam Pomona zou hebben gehanteerd, klopt niet. Die naam wordt al gebruikt in een advertentie in het Algemeen Handelsblad van 06-10-1870.

Inderdaad, geen twijfel mogelijk.

Detail van een van de vier panden die Jac.P.R. Galesloot in 1884 liet bouwen aan de Willemparkweg 29-35 gem. Nieuwer-Amstel – dit is nr. 35. Zie Artikelen / De Kweker voor een kopie van de bouwtekening.
Foto: Wilfred van Leeuwen.

17 april 2012
In juni 2012 brengt uitgeverij SUN in haar serie over Architectuur een boek uit over monumen-tale panden in Oud-Zuid, getiteld: "Wonen in een monumentaal huis. 1875-1945. Toen en nu."
Architectuurhistoricus Wilfred van Leeuwen heeft daarin een hoofdstuk verzorgd, "Opdrachtgevers en bouwondernemers. Tussen kunst, commercie en 'snob appeal'.", waarvoor hij o.a. geput heeft uit "de kleine van Bree" en de aanvullende informatie over de bouwers Van der Eijk en De Waal, elders op deze website - zie: Artikelen / De Bouwers.

Wilfred vL mailde daarover het volgende:
"In het door mij geschreven hoofdstuk [op. cit.] komt een vrij uitvoerige passage voor over Van der Eijk & De Waal. Ik heb ze gekozen als voor-beeld van productieve bouwondernemers in Zuid.
De tekst is samengesteld op grond van jullie boekje, (meer nog) jouw website en eigen onderzoek. Uit jouw verhaal komt vooral de passage over de 'bouwfraude' en de Rotterdamse i.p.v. Amsterdamse heipalen. Ik noem ook hun gewoonte om allerlei adhoc-bouwmaatschappijen op te richten - dat paste goed in mijn totale verhaal over bouwondernemers, grondexploitatiemaatschappijen &c. - hun vertrek uit Nieuwer-Amstel na de annexatie, &c.
Verder is de afbeelding van de catalogusomslag van de fruitboomkwekerij 'Pomona' overgenomen met een bijschrift over de aanleg van de Van Breestraat. Uit mijn eigen collectie komt een stokoude ansichtkaart van de dubbele villa van Van der Eijk & De Waal bij de ingang van het Vondelpark." [vEeghenstraat 80-82]."
RL + Wilfred van Leeuwen, Amsterdam

22 juli 2011 – reactie op de mail van 17 juli, hieronder
Zo zie je maar, met speculatie kom je een heel eind, maar zelfs als je denkt dat je een educated guess hebt gedaan, kun je volledig naast de waarheid zitten. Mevrouw Weilers wees mij erop, dat Galesloots vrouw Johanna Frederika Neumeijer zich na hun scheiding in 1914 NIET naar Prinsengracht 1101 spoedde om zich in de armen van architect Evert Breman te werpen, maar dat zij tijdelijk bij haar zuster, Martha Maria introk, die op 29-jarige leeftijd, op 8 september 1887, keurig met Evert Breman was getrouwd. Poef! Daar gaat mijn hele romantische constructie in één klap in rook op. Op 10 januari 1916 verlaat Johanna het huis van de Breman-nen weer om zich elders zelfstandig te vestigen.

Toch is er uit mijn giswerk nog iets moois voortgekomen. Mevrouw Weilers stuurde mij een foto van Jacques Galesloot zelf! De bron is niet bekend, maar hij moet gemaakt zijn bij zijn 50-jarig jubileum als fruit- en rozenkweker, dus in 1905. Ik vind hem bijzonder alert ogen voor een man van 64 in die tijd.

Een ander punt van discussie betreft de plaats waar Galesloots kwekerij nu precies gelegen heeft. Volgens mevrouw Weilers lag de kwekerij óp het Mennonieten Eiland, het latere Museum-plein, d.w.z. op stadsgrond. Zij beschikte over stukken, waaruit blijkt dat Galesloot in april 1870 een stuk land pachtte, waar tot 1834 een houtzaagmolen, Het Aalsmeerder Wapen, had gestaan. Verschillende molens en de mole-naarsfamilies worden in haar boek uitgebreid beschreven. Zij voegde ook een kaartje bij, waaruit viel af te leiden, dat de kavels het stuk grond besloegen waar nu de oneven kant van de Willemsparkweg begint, tussen de Alexander Boersstraat (edha woninginrich-ting) – de oude gemeentegrens – en de zuidelijke muur van het Stedelijk Museum. Waar nu toeristen en verveelde Oud-Zuid types op het terras van 'Small Talk' naar het langsrazende verkeer in de Van Baerlestraat staren, was dus ooit een molen-werf en later lag daar langs het uiteinde van de Mennonieten Sloot de kwekerij van Galesloot, althans voor een deel. Want volgens onze gegevens lag 'Pomona', waar nu de lage huizen van de Van Breestraat staan, en dat gebied viel tot de annexatie van 1896 onder de gemeente Nieuwer-Amstel.

Advertentie van 18 nov. 1857 ter verkoping van de voormalige molenwerf, die Galesloot er in 1870 bij pachtte om met zijn bestaande kwekerij in Nieuwer-Amstel voet aan de grond te krijgen in Amsterdam.

Advertentie in Het Nieuws van den Dag van 16 januari 1878.

17 juli 2011
Geachte Ronald Langereis en Ellen Rosenstein,
Met plezier, maar ook met enige vraagtekens las ik uw artikel over vruchtboomkweker Jac.P.R. Galesloot, die volgens u tussen 1869 en 1896 een vruchtboomkwekerij had op het terrein, waar sindsdien het eerste stuk Van Breestraat ligt en op het grondgebied van Nieuwer-Amstel.
Ook heeft u iets sappigs te vertellen over zijn tweede vrouw. Waarop gebaseerd? U deed, zoals u zelf schrijft, een poging zijn leven voor-zover mogelijk te reconstrueren aan de hand van oude kranteknipsels en persoonskaarten uit het gemeentearchief. Er is echter zoveel meer te vinden, dat e.e.a. in een juister perspectief zet.
Persoonlijk heb ik jaren onderzoek gedaan naar de bewoners van het Mennonietenpad en als resultaat daarvan, verscheen in juli 2010 mijn - inmiddels uitverkochte en in voorbereiding tot herdruk zijnde - boekwerkje "Mennonieten Eijland & Museumplein", twee eeuwen wonen en werken tussen polderslootjes.
Henriëtte Weilers-Haagen, Haarlem

9 februari 2011
Vandaag heb ik aan het lijstje 'Artikelen' een nieuwe pagina toegevoegd, gewijd aan de rozen- en vruchtbomenkweker Jac. P.R. Galesloot. Van 1869 tot 1896 had hij op het stukje grond waar nu de kleine van Bree staat, een kwekerij die allengs beroemder werd, ook buiten de landsgrenzen.
Afgezien van spaarzame krantenartikelen en wat hijzelf naliet aan brochures, catalogi en publicaties, is er over zijn persoonlijk leven eigenlijk niets bekend. Zes jaar geleden probeerde ik in het boekje zijn wel en wee te reconstrueren aan de hand van de gegevens en aantekeningen op zijn persoonskaart uit het oude gemeentearchief, maar met wat ik nu via internet bij elkaar heb kunnen googlen, komt toch een wat ander beeld naarvoren, dramatischer en dat vooral door de rol die zijn tweede vrouw in zijn leven speelde.
Tegelijk maak ik van de gelegenheid gebruik een omissie te herstellen met betrekking tot de architect Evert Breman. Hij wordt in het boekje wel genoemd, maar pas toen ik de kopij al bij de drukker had ingeleverd, ontdekte ik bij toeval, dat Breman niet zomaar de eerste de beste was. Dat hoop ik hiermee recht te hebben gezet.
Ronald Langereis, Amsterdam

3 december 2007
Vanavond berichtte het Parool dat Elisabeth Eybers, van 1968 tot 1979 bewoonster van Van Breestraat 44, op maandag, 2 december, op 92-jarige leeftijd is overleden.
Uit haar gedichten uit die tijd blijkt dat zij het verblijf in het toen nogal bouwvallige en gehorige huis maar een twijfelachtig genoegen vond. Zij was blij, toen ze eind jaren zeventig de wijk kon nemen naar een ruim appartement in een solide pand aan de Stadionkade.
Ronald Langereis, Amsterdam

21 februari 2006
Hoi Ronald, leuk verhaal over je boekje, verhalen uit de van Breestraat. Toevallig heeft mijn moeder daar enige tijd gewoond bij haar zuster toen ze voor het eerst in Amsterdam kwam. Helaas weet ik niet meer op welk huisnummer. Jammer dat het uitverkocht is, wordt het niet herdrukt?
Mary Stokvis, de Kwakel

13 februari 2006
Dag Ronald, wat een goede recensie! En terecht, het is een heel leuk boek. Ik wil er nog snel een hebben, om aan mijn nieuwe benedenbuurvrouw te geven bij wijze van welkom. Weet je nog welke boekhandels 'm nog hebben?
Groeten, Katja Mans

Recensie – februari 2006
Een primeur binnen het straatboekengenre is 'De kleine van Bree', want dat gaat niet eens over een hele straat, maar slechts om een rijtje van 20 huizen in de Van Breestraat (achter het Concertgebouw) die, met hun twee verdiepingen en zolder lager zijn dan de rest van de straat: de nummers 26 t/m 64.
De intellectuele, individualistische bewoners daarvan leerden elkaar beter kennen toen zij in 1998 samen werden geconfronteerd met funderingsproblemen van hun huizen. Bij de bouw van dit rijtje in 1898 bleek de aannemer, J.A. de Waal (van de Waalpaal), in strijd met de aanbestedingsvoorwaarden de zogeheten 'Rotterdamse fundering' te hebben toegepast: één palenrij in plaats van een dubbele rij. En die palen stonden bovendien veel te ver uit elkaar. Een eeuw later bleken de huizen snel te verzakken.
Gunstig bijproduct van dat leed is dit boekje, met veel verhalen van en over bewoners of oud-bewoners, zelf geschreven of uit hun mond opgetekend door de samenstellers, dit aangevuld met wat losse historische documenten en een artikel over boomkwekerij Pomona, die hier lag vóórdat de straat gebouwd werd. Een beetje rommelig is het boekje wel, vol onnodige herhalingen. Maar dit kleine stukje straat bevat gelukkig méér kleurrijke figuren dan de hele Prinses Irenebuurt bij elkaar.
Ook de voorheen middenstandsachtige Van Breestraat is sinds omstreeks 1980 een rijkeluisstraat, maar dan voor mensen die zich minder interesseren voor de beurskoersen dan voor de literatuur, kunst, muziek, geschiedenis en psychologie. Dichteres Elisabeth Eybers woonde er, de zoon van Frederik van Eeden, die het bureau van zijn beroemde vader liet staan voor de nieuwe bewoners (toevallig historici), schrijver Hans Vervoort woont er nog en dichter Jac. van Hattem woonde er pal tegenover. Kees Fens noteerde ooit ontroerd dat hij hier, 's avonds langs-lopend en binnenglurend, mensen een boek zag lezen in plaats van tv kijken. En tijdens een straatfeest brachten muzikale bewoners, onder wie Trijntje en Tjeerd Oosterhuis, hier ooit muziek ten gehore van J.B. van Bree (1801-1857), ooit nationaal beroemd dirigent van het Felix Meritisorkest en componist van de geruchtmakende opera 'Sappho', vorig jaar in dit blad besproken.
Kortom: een boek vol snippers, maar boeiende snippers.
'Ons Amsterdam', Peter-Paul de Baar

11 juli 2005
Beste Ellen, met genoegen hebben George en ik het van Breeboekje gelezen. Vooral van Miek van Hams stuk heb ik genoten, want ik kende haar goed. Onze complimenten.
Vriendelijke groeten, Hetty Wemekamp, Van Breestraat 173

5 juni 2005
Veel dank voor het langsbrengen van het boekje over de 'Van Bree'. Heel leuk om zoveel over onze straat te kunnen lezen. Zelfs de vorige bewoonster van ons huis, mevrouw Van Dijk, wordt genoemd!
Met vriendelijke groet, Bouke Meijlink, Van Breestraat 35-hs

3 juni 2005
Van 1812-1820 woonde Johannes van Bree in Friesland, waar zijn vader muziek-meester was in Leeuwarden. Op het slot Lyts Hermana was hij om zijn muzikale talent een graag geziene gast van slotheer Carel Emilius Baron Collot d’Escury (1779-1828). De baron was als vriend van koning Willem I nauw betrokken bij de opbouw van het Koninkrijk na de Franse tijd en bekleedde diverse bestuurlijke functies. Op zijn slot (gesloopt in 1836) ten noorden van Minnertsga onderhield hij een kring van jonge kunstenaars.
De Stichting 'Grut Hermana' organiseert eens per vijf jaar een spektakelstuk ter nagedachtenis van de rijke, Friese historie van slot en bewoners, getiteld 'De Muze fan Lyts Hermana'. Dirigent en arrangeur Tsjalling Wijnstra maakt voorafgaande aan het spektakelstuk een promotoer met opvallende werken van Van Bree, die tijdens het concert worden afgewisseld met fragmenten uit De Muze. In de con-certzaal van de sociëteit Felix Meritis, waar Johannes van Bree later als concert-meester en componist furore maakte, wordt een concert voorbereid met mogelijk ZKH prins Willem Alexander en diens vriend Tijo baron d’Escury als gasten. De uitnodiging is bij gemeente en provincie in voorbereiding.
Sybe Joostema, Stichting Grut Hermana, Minnertsga

17 april 2005
Mooie kleine van Bree!
Beste Ellen, wat is dat een bijzonder aardig boekje geworden! Duidelijk met heel veel plezier samengesteld! Het is een mooie combinatie van degelijke informatie en een spannend verhaal.
Hartelijke groet, Gwen van Gelder – Zelf schreef zij ook een boek, uitg. L&R 2005.

1 april 2005
In de foyer van de Kleine Zaal van het Concertgebouw hing tot de laatste renovatie (zomer 2004) dit kleine schilderij van Marie Heineken uit 1890. Het hangt er nu niet meer. Ik ging altijd even kijken. Ik heb de foto ervan ingescand en die stuur ik hierbij. De van Breestraat is daar nog een open vlakte.
Vriendelijke groeten, Els Bannenberg - Jacob Obrechtstraat

Gezicht op het Concertgebouw (1890) van de Willemsparkweg over het tracee van de latere Van Breestraat
Marie Heineken (1844-1930) - Het Concertgebouw N.V. © 2005, Amsterdam

30 maart 2005
De presentatie was heel erg leuk. Ook gezellig weer met de vroegere buren te praten. Het boekje ziet er prachtig uit, ik heb alleen nog geen tijd gehad er echt in te lezen. Binnenkort kom ik nog wel een paar exemplaren bij je halen. Ik moet er snel één aan Maria opsturen en ik heb er ook één aan mijn zusje beloofd - nog voor haar verjaardag. Ik denk dat ik er minstens nog vijf van je kom kopen. De reacties op de website zijn ook erg leuk!
Hartelijke groet, Pay-Uun – schreef zelf een bijdrage voor het boekje, pgs. 71–73

29 maart 2005
Fantastisch! Na de Palestrinastraat nu de Kleine van Bree. Wat ook zo leuk is dat het formaat ook nog past. Helemaal mooi zou zijn als elke straat zo'n boek kreeg. En dat ze naast elkaar in de boekenkast het woord Museumkwartier vormen. Ach, je droomt wat af als wijkcoordinator. Maar 'every street tells a story', zeker in deze wijk. Ondertussen heeft de (kleine) van Breestraat door Ronald en Ellen een heel speciaal gezicht gekregen. Geweldig!
Met vriendelijke groet,
Richard Schimmelpennink,
Wijkcoördinator Museumkwartier & Veiligheidscoördinator Stadsdeel Amsterdam Oud Zuid

28 maart 2005 – per brief
Tijdens de feestelijke presentatiemiddag in de Obrechtkerk, heb ik u aangesproken over de bladmuziek van de 'Feest-Marsch' en de 'Galop' van Van Bree. Ik zou het erg leuk vinden om daar een kopie van te ontvangen.
Kort na de presentatie bracht ik een bezoek aan mijn ouders en liet hen het boekje zien. Ze waren er erg enthousiast over en het boekje deed vele herinneringen aan de buurt terugkomen. Mijn vader is geboren in de Lairessestraat 131 en heeft daar lang gewoond. Hij kan zich in de Van Breestraat o.a. een tandarts Van Renterghem herinneren. Dat zal dan wellicht een zoon van de in het boekje beschreven Van Renterghem zijn geweest.
Inmiddels zijn er vele exemplaren van het boekje aangeschaft en er is er zelfs een onderweg naar Nieuw-Zeeland, waar een zus van mijn vader woont. Kortom, het is in de familie een groot succes.
Corinne Sieger - Amstelveen

28 maart 2005
Bijgaand een klein tekstje dat ik een paar jaar geleden maakte voor een boekje waarin 100 Amsterdamse schrijvers hun uitzicht beschreven. Het mocht maar zo'n 100 woorden tellen en is dus zeer compact. Mijn vrouw heeft jullie lang geleden een kopietje gezonden, maar dat is vermoedelijk ondergesneeuwd. Misschien is het aardig om nog op de nieuwe website te plaatsen.
Vr. groeten, Hans Vervoort - (zie: Artikelen - 4)

28 maart 2005
Had met Pasen even wat meer tijd en dus gelegenheid om je boekje te lezen. Heb het met veel plezier achter elkaar uitgelezen! Dat mag toch wel een compliment heten, nietwaar.
Erg leuk geschreven, makkelijk leesbaar, met veel nieuwe feiten, lekker in een goed leesbare tekst verwerkt. Het leest warempel als een spannend boek, volgende keer maar een thriller. Kortom chapeau! Maar goed, ook dit keer had je een muze aan je zijde!!! Voor je volgend werk eerst maar een muze zoeken, dan komt de rest vanzelf!
Annemiek van Harten, Amsterdam

24 maart 2005
Helaas kon geen van de redacteuren van Ons Amsterdam aanwezig zijn bij de presentatie van De kleine Van Bree. Kunnen wij een exemplaar per post ontvangen?
Redactie 'Ons Amsterdam'

23 maart 2005
Beste Ronald Langereis en Ellen Rosenstein,
Wat een goed initiatief, het maken van zo'n boekje! Ik vind het heel jammer dat ik de feestelijke presentatie heb gemist en zou graag 'De kleine van Bree' aanschaffen. Is dat nog mogelijk?
Ik ben een buurvrouw van om de hoek, Alexander Boersstraat 3, en woonde in de jaren '50 tot begin '60 zelf in de Van Bree aan de oneven kant. Ik heb er heel wat gerolschaatst.
Met vriendelijke groet,
Daphne de Wijs

21 maart 2005
Beste Ronald en Ellen,
Dank voor jullie uitnodiging. We waren aanwezig.., en hebben een aantal exemplaren van het boekje aangeschaft. Heb het gisterenavond in een ruk uitgelezen.
Onze complimenten. Wat een werk hebben jullie er aan gehad, maar, wat een leuk boekje is het geworden. Fantastisch. Nogmaals dank voor al jullie werk!
Hartelijke groet,
Veda Harloff en Rob de Kock, ofwel, Van Breestraat 60

21 maart 2005
Ik heb het boekje vanochtend doorgebladerd en deels gelezen. Vind het erg leuk! Mooi ook de kleurenfoto's. De stewardess uit 1958 sprak mij natuurlijk zeer aan. Zelf vloog ik van 68-72 ook bij KLM.
Wist je overigens dat Jan Wolkers' huis op Texel de naam "Pomona" draagt? Vraag is nu, hoe komt hij er aan? Zou hij ook ooit in de Van Bree gewoond hebben of heeft hij het van het notarishuis in Oegstgeest dat ook zo genoemd is?
Groet, Marianne Houtzager - Palestrinastraat

20 maart 2005
Ha Ronald,
Gefeliciteerd met 'de kleine van Bree'. Ik heb net na thuiskomst even zitten bladeren en het ziet er geweldig uit. Vanavond hoop ik het nog te lezen. Als het zo doorgaat, wordt dit de best gedocumenteerde buurt van Amsterdam.
Groet, EJW - Eric-Jan Weterings, auteur van 'Een eeuw Palestrinastraat' (2004)

21 februari 2005
Gefeliciteerd Ellen & Ronald! Knap om het af te krijgen...
Ik stond gisteren per ongeluk al voor de kerk om het boekje gretig in ontvangst te nemen... Op 20 maart ben ik er helaas niet. Kan ik het achteraf/vooraf zien?
Succes met de lancering!
Mark Blaisse - kvb 66